Πυανόψια· ἑορτὴ Ἀθήνησιν. εἴρηται δέ, παρόσον κυάμων ἐμπίπλανται. καὶ ἄγεται
Πυανεψιῶνος ἑβδόμῃ, ἐπειδὴ ἕψουσιν ἔτνος. οὕτω δὲ κέκληνται ὁ μὴν καὶ ἡ ἑορτή,
διὰ τὸ ἀθάραν ἑψεῖν, ἃ καλοῦσι πύανα.
Πύανοι· κύαμοι. καὶ πᾶν ὄσπριον.
ΗΣΥΧΙΟΣ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ
Πυανόψια· Λυκοῦργος ἐν τῷ Κατὰ Μενεσαίχμου· «καὶ ἡμεῖς Πυανόψια ταύτην τὴν ἑορτὴν
καλοῦμεν, οἱ δ' ἄλλοι Ἕλληνες Πανόψια,
ὅτι πάντας εἶδον τοὺς καρποὺς τῇ ὄψει.»
Ἀπολλώνιος καὶ σχεδὸν πάντες οἱ περὶ τῶν Ἀθήνησιν
ἑορτῶν γεγραφότες Πυανεψιῶνος ἑβδόμῃ
τὰ Πυανέψια Ἀπόλλωνι ἄγεσθαί φασι. δεῖν
δέ φασι λέγειν Πυανέψια καὶ τὸν μῆνα Πυανεψιῶνα· πύανα γὰρ ἕψουσιν ἐν αὐτοῖς
καὶ ἡ εἰρεσιώνη ἄγεται.
ΑΡΠΟΚΡΑΤΙΩΝ
Πολυσπόρια
Μήπως έφτασαν τα τέλη του Οκτώβρη; Μήπως κοντεύει στα μέσα κι ό Νοέμβρης;
Ήρθε τότε η ώρα να «γιορτάσουμε» τα Πυανόψια μαζί με τους προγόνους μας
στην αρχαία Αθήνα. Να ευχαριστήσουμε το Θεό Απόλλωνα και τη Θεά Αθηνά που
προστάτεψαν τη γονιμότητα της γης τη χρονιά που έφυγε. Να παρακαλέσουμε να
βοηθήσουν τη σοδειά και τούτο το χρόνο, τώρα που σπέρνουν τη γη και
προπαντός…να μαγειρέψουν μαζί τους ένα έδεσμα από σπόρους σιτηρών και άλλων
καρπών. Εκείνοι μαζεύονταν έξω από το ναό του Απόλλωνα και παιδιά στεφανωμένα
με κλαδιά ελιάς και δάφνης τους προσέφεραν απ’ αυτό το γλύκισμα. Ύστερα
γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι, τραγουδούσαν και οι οικοδεσπότες παίρναν κάποιο
κλαδάκι απ’ τα μαλλιά τους το κρεμούσαν στην πόρτα και τους έδιναν κεράσματα.
Αυτό το έδεσμα
σαν έθιμο έφτασε μέσ’ απ τα χρόνια στις μέρες μας. Κρατήθηκε «φρέσκο» και μπήκε
στην Ιστορία της Μαγειρικής της Ηπείρου. Κάθε χρονιά στα Εισόδια της Θεοτόκου,
στις 21 του Νοέμβρη, οι νοικοκυρές το ετοιμάζουν πρωί – πρωί και βιάζονται ποια
θα το προσφέρει πρώτη σε συγγενείς και φίλους.
Τα μπωλάκια με τα πολυσπόρια πάνε κι έρχονται στα χέρια των παιδιών. Λένε
πως οι αγρότισσες ανοίγουν τη βρύση, χύνουν με τη κουτάλα λίγα πολυσπόρια στο
νεροχύτη και κάνουν τη δική τους παράκληση. «Όπως τρέχει το νερό έτσι να
«τρέξει» φέτος η σοδειά μας»!
Έθιμο απ’ την αρχαιότητα, γλυκό και υγιεινό, δεν είναι κρίμα να μην το
συνεχίσουμε;
ΠΗΓΗ
