22 Μαρτίου 2024

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ - ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ ‘Η ΜΟΥΣΑΙ

  

     Ὁ Ἡράκλειτος γεννήθηκε στὴν Ἔφεσο τὸ 544 π.χ. καὶ ἔφτασε στὴν ἀκμή του κατὰ τὴν ξθ΄ - 69η Ὀλυμπιάδα (504 − 500 π.χ.). «Γέγονε δὲ θαυμάσιος ἐκ παίδων», ὅπως ἐπισημαίνει ὁ Διογένης Λαέρτιος. Ἀνήσυχο καὶ ἀνεξάρτητο Ἑλληνικὸ πνεῦμα, ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ σπάνια καὶ «αὐτοφυῆ», ποὺ ἡ ἀκτινοβολία τους διαπερνᾶ τοὺς αἰῶνες καὶ κατευθύνει τὴν πνευματικὴ ἐξέλιξη τῆς ἀνθρωπότητας. Ὁ Νίτσε, μιμούμενος τὸ ὕφος τοῦ Ἡρακλείτου, ἔγραψε τὸ ἑξῆς: «Ὁ Κόσμος ἔχει αἰωνίως ἀνάγκην τῆς Ἀληθείας καὶ διὰ τοῦτο ἔχει ἀνάγκην αἰωνίως τὸν  Ἡράκλειτον»!

 Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, συνέγραψε ἕνα σύντομο καὶ περιεκτικότατο ἔργο μὲ τίτλο «Περὶ ΦύσεωςΜοῦσαι», τὸ ὁποῖο ἀφιέρωσε στὸν ναὸ τῆς Ἐφεσίας Ἀρτέμιδος. Ἀπὸ τὸ ἔργο αὐτὸ διασώζονται περὶ τὰ 150 ἀποσπάσματα, σὲ ἔργα ἄλλων συγγραφέων, καθὼς καὶ 5 ἀποσπάσματα σὲ λατινικὴ μετάφραση. Τὰ ἀποσπάσματα αὐτὰ διαπερνῶνται ἀπὸ μία «παλίντροπον ἁρμονία», τὴν ὁποία ἀνακαλύπτει κανεὶς ὅταν εἰσχωρήσει στὸ βάθος τους. Ἔτσι ὅπως ποιητικὰ καὶ παραστατικὰ τὸ γράφει ὁ Ἄγγελος Σικελιανός: «Χρόνια, γιὰ τὴν Αἰωνιότη ἐχάλκευε τοὺς λογισμούς του καὶ τοὺς κρεμνοῦσε ὡς ἅρματα στῆς  Ἔφεσος τὸν Ναό...».

 Ἀκολουθῶντας καὶ ὁ ἴδιος αὐτὸ ποὺ διατυπώνει στὸ ἀπὀσπ. 93 γιὰ τὸν Δελφικὸν Ἀπόλλωνα, «οὔτε λέγει οὔτε κρύπτει ἀλλὰ σημαίνει», δὲν λέει διαρρήδην οὔτε ἀποκρύπτει ἐσκεμμένως, ἀλλὰ σημαίνει· ἐπισημαίνει μὲ σημεῖα, μεταφορὲς καὶ παραβολές, κατὰ τὸν τρόπο τῶν χρησμῶν, μέσῳ τοῦ χρυσοτόρευτου φιλοσοφικοῦ του λόγου. Ὁ λόγος του ἀποτελεῖται ἀπὸ σύντομες προτάσεις, αὐτοτελεῖς καὶ μὲ πλῆρες νόημα, ποὺ μοιάζουν μὲ χρησμούς· μὲ πολὺ προσεκτικὰ ἐπιλεγμένες λέξεις, ἀμφίσημες πολλὲς φορὲς ἢ πολύσημες, ποὺ συχνὰ συνηχοῦν καὶ ποὺ μποροῦν νὰ ὁδηγήσουν σὲ διαφορετικὴ κατεύθυνση τὴν σκέψη τοῦ ἀναγνώστη, ἄρα καὶ σὲ διαφορετικὴ ἑρμηνεία. Ἀπευθύνει τὸν λόγο του κυρίως πρὸς τὸν ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος ζεῖ μέσα στὸν ὕπνο καὶ τὴν οἴηση τῆς ὑποκειμενικότητάς του καὶ θέλει νὰ τὸν ἀφυπνίσει... Χρησιμοποίησε εἰκόνες ἀπὸ τὴν καθημερινὴ ζωή, ἀναδεικνύοντάς τες σὲ σύμβολα, καὶ ἄσκησε δριμύτατον ἔλεγχο, μὲ σκοπὸ νὰ ὠθήσει τοὺς συνανθρώπους του στὸν ἀγῶνα τῆς αὐτογνωσίας.

 Ὁ Ἡράκλειτος ὑπῆρξε ἕνας Ἡρακλῆς τῆς Φιλοσοφίας, γι’ αὐτὸ καὶ οἱ Ἐφέσιοι, τιμῶντας τον τοῦ ἀφιέρωσαν ἀνδριάντα ὅπου τὸν ἀπεικόνισαν νὰ κρατᾶ ὡς ἄλλος Ἡρακλῆς Ρόπαλον, στὴν βάση τοῦ ὁποίου ἐπέγραψαν: ΗΡΑΚΛΕΙΤΩΙΕΦΕΣΙΩΙ, ποὺ διαβάζεται διπλά: Ἡρακλείτῳ Ἐφεσίῳ, δηλαδή, στὸν Ἐφέσιον Ἡράκλειτο, ἀλλὰ καὶ  Ἡρακλεῖ τῷ Ἐφεσίῳ, δηλαδή, στὸν Ἐφέσιον Ἡρακλῆ, τὸν Ἡρακλῆ τῆς Ἐφέσου! Τὸ Ρόπαλον ποὺ κρατᾶ εἶναι σύμβολο τοῦ Λόγου.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΟΝ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΟΙΚΟ

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΠΟΛΙΤΕΙΑ"

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

ΟΙ 10 ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 7 ΗΜΕΡΩΝ

Ειπόντος τινός:
«Ω, Λεωνίδα, προς πολλούς μετ' ολίγων διακινδυνεύσων ούτως πάρει;»
Λεωνίδας έφη: «Ει μεν οίεσθέ με τωι πλήθει δειν πιστεύειν, ουδ' η πάσα Ελλάς αρκεί -βραχεία γαρ μοίρα του εκείνων πλήθους εστίν- ει δε ταις αρεταίς, και ούτος ο αριθμός ικανός


Όταν κάποιος του είπε:
«Με τόσους λίγους έρχεσαι, Λεωνίδα, να διακινδυνεύσεις απέναντι σε τόσους πολλούς;»
Ο Λεωνίδας είπε: «Αν πιστεύετε ότι πρέπει να βασιζόμαστε στο πλήθος, δεν αρκεί ούτε ολόκληρη η Ελλάδα -αφού αποτελεί μικρό μέρος σε σχέση με το πλήθος εκείνων. Αν όμως πιστεύετε ότι πρέπει να βασιζόμαστε στις αρετές του καθενός, τότε και ο αριθμός αυτός είναι ικανός


(Πλούταρχος, Λακωνικά Αποφθέγματα)

Μανθάνειν ἐν μὲν τῷ Οὐρανῷ τὸ ὁρᾶν, ἐν δὲ τῇ Γῇ τὸ ἀναμιμνήσκεσθαι.

Μακάριος ὁ διὰ τῶν Μυστηρίων διελθών, οὗτος γιγνώσκει τῆς ζωῆς τὴν ἀρχὴν καὶ τὸν σκοπόν!

Ὄλβιος ὅστις ἰδὼν κεῖνα εἶσ’ ὑπὸ χθόνα· οἶδε μὲν βίου τελευτάν, οἶδεν δὲ διόσδοτον ἀρχάν!


Πίνδαρος, Ποιητὴς τῶν Ἱερῶν Ἀγώνων τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ Προφήτης τοῦ Ἀπόλλωνος ἐν Δελφοῖς.



Και τί να πω αύριο στον Ήλιο;

«Σήκω, σαΐτεψε το φίδι, πώχει αφήκει

η παλιά φιδομάνα και που τώρα

πάλι τη γην ολόγυρα γυρεύει

στις δίπλες του σφιχτά για να τυλίξει»;

«Ξύπνα», να πω, «Τιτάνα Εσύ, και πάλι,

κυκλόφερε τα θεία πατήματά Σου,

τα θεία Σου τα σκιρτήματα τριγύρω

στο φοβερό ερπετό που ξαναζώνει

τη γη κι ο οσκρός* του αρχίνισε να τρέχει

στις θείες πηγές Σου, φαρμακώνοντάς τις»;


«Ο διθύραμβος του Ρόδου», Άγγελος Σικελιανός


* οσκρός = κεντρί, δηλητήριο
Ο Έλληνας, τέκνο του ΔευκΑλίωνος, μάχεται συνΕχώς!