Είναι καλό το να βοηθάμε τους πλησίον μας, όχι όμως το να πονάμε μαζί τους και να ενδίδουμε σε αυτό που τους συμβαίνει... αλλά χωρίς λύπη να θεραπεύουμε την κακία με τον κατάλληλο τρόπο.
***
Οι
περισσότεροι άνθρωποι στενοχωριούνται κι εκνευρίζονται όχι μόνο από τις κακίες
των φίλων και των συγγενών τους αλλά και από αυτές των εχθρών τους. Πράγματι,
οι βρισιές, οι θυμοί και οι φθόνοι, οι κακοήθειες και οι δυσμενείς εκδηλώσεις
ζηλοτυπίας είναι πρόβλημα αυτών που τα έχουν όλα αυτά, αλλά ενοχλούν κι
εκνευρίζουν και τους ανόητους∙ όπως συμβαίνει βεβαίως και με τις οξυθυμίες των
γειτόνων και τις ιδιοτροπίες των δικών σου, και με κάποιες απαράδεκτες
συμπεριφορές των δημοσίων υπάλλήλων.
Από αυτά τα
πράγματα μου φαίνεται μάλιστά ότι κι εσύ ταράζεσαι και όπως οι γιατροί που αναφέρει
ο Σοφοκλής,
«με τα πικρά
τους φάρμακα πικρή χολή ξεπλένουν»,
έτσι κι εσύ
όμοια στενοχωριέσαι και πικραίνεσαι μαζί τους γιά τα πάθη και τις αρρώστιες
τους, χωρίς λόγο- διότι όσα έργα σού έχουν ανατεθεί να κάνεις, δεν διακονούνται
από απλούς και καλούς χαρακτήρες, σαν να ήταν ευφυή όργανα, αλλά ως επί το
πλείστον από βίαιους και διαστρεβλωμένους χαρακτήρες. Το να τα διορθώσεις όλ’
αυτά μην θεωρείς ότι είναι δικό σου έργο, ούτε κι είναι εύκολο εξάλλου.
Αλλά εάν
συμπεριφερθείς σ’ αυτούς σύμφωνα με την φύση τους, όπως κάνει ο γιατρός που
χρησιμοποιεί οδοντάγρες και λαβίδες, φανείς ήρεμος και ατάραχος σε κάθε
ενδεχόμενο, θα ευχαριστηθείς περισσότερο από την δική σου στάση, παρά θα
λυπηθείς από τίς αηδίες και μοχθηρίες των άλλων, σκεπτόμενος ότι εκείνοι κάνουν
ό,τι ταιριάζει στη φύση τους, όπως τα σκυλιά όταν γαβγίζουν. Αλλιώς, χωρίς να
το καταλάβεις, συσσωρεύοντας πολλές λύπες μέσα στην μικρόψυχη και αδύναμη αυτή
πλευρά τού εαυτού σου, θα γεμίσεις από ξένα κακά, όπως τα νερά που συρρέουν και
λιμνάζουν σε κοίλο και χαμηλό τόπο.
Αυτός είναι
ο λόγος που μερικοί φιλόσοφοι ψέγουν το έλεος που στρέφεται σε ανθρώπους που
είχαν ατυχίες, διότι θεωρούν καλό το να βοηθάμε τους πλησίον μας, αλλά όχι το
να πονάμε μαζί τους και να ενδίδουμε σε αυτό πού τους συμβαίνει. Το δε
σπουδαιότερο είναι πως ούτε όταν αισθάνονται ότι έσφαλαν οι ίδιοι σε κάτι και
εκδήλωσαν άσχημη συμπεριφορά, ούτε τότε αφήνονται να πέσουν σε κατάσταση
αθυμίας και να δυσφορούν, αλλά χωρίς λύπη θεραπεύουν την κακία με τον κατάλληλο
τρόπο∙ σκέψου πόσο παράλογο είναι να αφήνουμε τον εαυτό μας να στενοχωριέται,
επειδή αυτοί που έχουν κάποια δοσοληψία μαζί μας ή για κάποιο λόγο μας
πλησιάζουν δεν είναι όλοι τέλειοι και γεμάτοι χάρες.
Αλλά, φίλε, πρόσεξε μήπως, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, αποκρούουμε και
φοβόμαστε όχι το σύνολο της μοχθηρίας αυτών με τους οποίους τυχαίνει να συναντηθούμε,
αλλά κάτι που αφορά εμάς τους ίδιους, από φιλαυτία και όχι από απέχθεια προς
την κακία. Διότι οι σφοδρές καταπτοήσεις από τα πράγματα της ζωής και οι
υπερβολικές τάσεις και επιδιώξεις ή, από την άλλη, οι αποστροφές και
υπονομεύσεις, είναι αυτές που γεννούν την καχυποψία και την δυσαρέσκεια προς
τους ανθρώπους∙ και υπό την πίεση αυτών έχουμε την εντύπωση ότι αποστερούμαστε
τα επιθυμητά και εμπίπτουμε στα ανεπιθύμητα. Όμως εκείνος που συνήθισε ν’
αντιμετωπίζει ενεργητικά και με αίσθηση μέτρου τα πράγματα αποκτάει μεγάλη
ευκολία και πραότητα στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους.
