ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: ΤΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ

Ο μέσος εκπαιδευτικός εισέρχεται στην τάξη με χαλαρό ύφος και διεκπεραιώνει τυπικά την διαδικασία. Απαγγέλλει το μάθημα της ημέρας, ανταλλάσσει μερικές κοινοτυπίες με τα παιδιά και εξέρχεται. Υπάρχει φυσικά και η χειρότερη εκδοχή: Ο δημοσιοϋπαλληλοποιημένος εκπαιδευτικός που, αισθανόμενος ασφαλής και κατοχυρωμένος στην θανατηφόρα και πνευματοκτόνα μονιμότητά του, αργεί εσκεμμένα να πάει στο μάθημα και μάλιστα επιπλήττει με ύφος «παληού» τους νεώτερους που σπεύδουν, υπο-απασχολεί τα παιδιά μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι εφησυχασμένος ότι το φροντιστήριο θα καλύψει τα κενά, υπολειτουργεί στο σχολείο ώστε να έχει περίσσευμα ενέργειας για το φροντιστήριο που δουλεύει ο ίδιος, συνδικαλίζεται με σκοπό να απεργεί παραμονές επετείων ώστε να επεκταθεί η σχόλη του με «γεφυρούλες».
Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο παλαιός δάσκαλος ιεραπόστολος ή και ο παλαιού τύπου ιδεολόγος-συνδικαλιστής αποτελούν είδη εν ανεπαρκεία.

Σε τι συνίσταται, όμως, η αυθεντική έννοια του δασκάλου;

Κατ’ αρχήν πρέπει να έχει επιλέξει την ιδιότητα του εκπαιδευτικoύ λόγω έφεσης και αγάπης προς αυτήν.

Δεύτερον, πρέπει να την θεωρεί λειτούργημα, και όχι επάγγελμα. Δηλαδή προσφορά προς την κοινωνία, και μάλιστα με μεγάλο βαθμό ανιδιοτέλειας.

Τρίτον, πρέπει να αποφεύγει τους μαθητοπατερικούς λαϊκισμούς, που αποφέρουν εύκολη δημοτικότητα, και, αντιθέτως, να είναι αυστηρός και δίκαιος. Η αυστηρότητα είναι ο μηχανισμός εκείνος που εμπεδώνει τον σεβασμό του μαθητή στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Τέταρτον, πρέπει να είναι επιστημονικά ενημερωμένος —ας μην χρησιμοποιήσω την βαρειά λέξη «σοφός». Η παιδεία του δασκάλου —θα ήθελα να πω η «σοφία»— γεννά τον σεβασμό του μαθητή στο πρόσωπο του δασκάλου.

Πέμπτον, ο δάσκαλος πρέπει να είναι δίκαιος, για παράδειγμα η βαθμολογία του πρέπει να είναι το γινόμενο ενός σύνθετου πολυώνυμου, που να συνυπολογίζει όχι μόνον την επίδοση αλλά και το ήθος, όχι μόνον το αποτέλεσμα αλλά και την προσπάθεια, όχι μόνον την συμμετοχή αλλά και την οικογενειακή κατάσταση του μαθητή. Για παράδειγμα, ο βαθμός λειτουργεί όχι μόνον ως αμοιβή αλλά και ως ενθάρρυνση και ψυχολογική στήριξη.

Έκτον, ο δάσκαλος πρέπει να είναι παιδαγωγός και ψυχαναλυτής, δηλαδή να προσεγγίζει τον ψυχικό κόσμο του μαθητή και να χρησιμοποιεί την εκπαιδευτική διαδικασία ως μηχανισμό έμμεσης ψυχοθεραπείας. Δύσκολο, βεβαίως.

Έβδομον, ο δάσκαλος πρέπει να διδάσκει ήθος, διότι γνώση χωρίς ήθος είναι κύμβαλον αλλαλάζον.

Όγδοον, ο δάσκαλος πρέπει να είναι συναρπαστικός, να είναι ρήτωρ, εύγλωττος, απροσδόκητος, οικείος αλλά και εμβληματικός μαζί, συναισθηματικός μά και πρότυπο, αφηγητής αλλά και μαιευτικός.

Μπορεί όλ’ αυτά να ηχούν ανέφικτα στην καθημερινή συλλογική αθλιότητα, αλλά από πού θα ξεκινήσει το ξήλωμα της αθλιότητας παρά από το Σχολείο. Ας θυμηθούμε άλλωστε ότι όλοι μας είχαμε έναν τέτοιον δάσκαλο στα σχολικά μας χρόνια, που εγκαταστάθηκε διά παντός στην συνείδησή μας και λειτουργεί ως κριτήριο, γνώμονας και πυξίδα.

Εξ άλλου ο Πλάτων είχε πει ότι «η διδασκαλία είναι το επάγγελμα των αρίστων».

ΠΗΓΗ: Μελέτης Μελετόπουλος